Q&A 

Nederland is een democratische rechtsstaat. Klinkt ingewikkeld, maar dit betekent dat wij het recht hebben om onze eigen volksvertegenwoordigers te kiezen met verkiezingen. Door dit kiesrecht te gebruiken, laat jij je stem horen en heb jij invloed op wie er in de Tweede Kamer komt. Als je niet stemt bepalen andere mensen voor jou. Politiek lijkt soms ver weg, maar het gaat juist over onderwerpen die jouw leven direct raken, van huurprijzen en festivals tot je salaris.

Dat zijn verkiezingen waarin alle Nederlanders (met kiesrecht) mogen stemmen om te bepalen welke partijen en politici er in de Tweede Kamer komen. Dit gebeurt in principe elke vier jaar, maar als het kabinet valt (wanneer het de politici niet lukt samen te besturen) dan zijn er eerder verkiezingen en moeten we opnieuw stemmen. Dit laatste is deze Tweede Kamerverkiezingen het geval na de val van het kabinet afgelopen juni.

In de Tweede Kamer zitten 150 volksvertegenwoordigers die wij met verkiezingen kiezen. Die mensen gaan daarna samen wetten maken en controleren de regering die het land bestuurt. De regering bestaat uit ministers en staatssecretarissen, die allemaal een eigen onderwerp hebben waar zij mee aan de slag gaan. De regering wordt gevormd door de partijen die de meeste stemmen krijgen tijdens de verkiezingen en samen willen werken.

Wanneer je gaat stemmen, stem je niet op een partij maar op een kandidaat van een partij. Je stem gaat dan wel naar de partij, maar je stemt dus op iemand die op de kandidatenlijst van die partij staat. Veel mensen stemmen op de lijsttrekker, de persoon die op nummer één staat op de lijst. Maar je kan ook op iemand anders op de lijst stemmen. Het maakt niet uit op welk nummer die persoon staat. Dit heet een voorkeurstem. Dat kan je bijvoorbeeld doen omdat iemand anders op de lijst beter bij jou past.

In de Tweede Kamer is er plek voor 150 politici, er zijn dus 150 zetels te verdelen met verkiezingen. De hoeveelheid zetels die een partij krijgt, bepaalt hoeveel kandidaten van hun kandidatenlijst een plekje krijgen in de Tweede Kamer. In principe wordt de volgorde van de lijst aangehouden. Maar met genoeg voorkeurstemmen krijgt een kandidaat alsnog een zetel in de Tweede Kamer, ook al stond deze kandidaat lager op de lijst dan het aantal behaalde zetels van de partij. Dit is een voorkeurszetel. Het aantal stemmen dat nodig is voor zo’n zetel is gelijk aan 25% van de kiesdeler. De kiesdeler is het aantal uitgebrachte stemmen gedeeld door het aantal zetels. Dat is het aantal stemmen dat een partij moet behalen voor een zetel. Daarom weten we pas na de verkiezingen, wanneer het aantal daadwerkelijk uitgebrachte stemmen is geteld, hoeveel stemmen een kandidaat nodig heeft voor een voorkeurszetel.

Dit verschilt per verkiezing. Voor de Tweede Kamerverkiezingen krijgt iedere kiesgerechtigde met de Nederlandse nationaliteit en die 18 jaar of ouder is, een stempas thuisgestuurd. Deze mensen zijn kiesgerechtigd en mogen op 29 oktober 2025 hun stem uitbrengen voor de Tweede Kamer.

Jij bepaalt op welke partij en op welke kandidaat je stemt. Zoek een partij die bij jou past en jou goed representeert. Dit kun je doen door te lezen over de plannen van partijen, die lees je in het partijprogramma op de website van een partij. Onze tips om te vinden welke partij bij jou past? Volg (jonge) politici op social media en vul een kieswijzer in zoals de Motie kieswijzer van @checkjestem, de Jongerenkieswijzer van de NJR of de Stemwijzer van Prodemos. Bekijk ook de accounts @partijprogrammasinposts en @stemvanvandaag op Instagram voor een overzicht van waar partijen voor staan.

Wij zien jongeren als mensen niet ouder dan 30 jaar. Vanaf 18 jaar mag je je in Nederland verkiesbaar stellen. De verkiesbare jongeren tijdens aankomende verkiezingen zijn dus minimaal 18 jaar oud en maximaal 30 jaar oud.

Jonge politici begrijpen de problemen van jongere generaties goed en zijn waarschijnlijk het meest gemotiveerd om hiermee aan de slag te gaan. Op dit moment zijn jongeren zwaar ondervertegenwoordigd in de Tweede Kamer, terwijl de keuzes van nu wel grote invloed hebben op onze toekomst. De perspectieven van jonge mensen mogen dus niet gemist worden. Dit betekent niet per se dat oudere mensen jongeren niet kunnen vertegenwoordigen. Of je nu op een jongere of ouder iemand stemt, het blijft belangrijk dat je achter de standpunten van de kandidaat en hun partij staat. Stem Jong maakt inzichtelijk welke jongeren verkiesbaar zijn, jij bepaalt uiteindelijk zelf wie jou het beste vertegenwoordigt.

Wij proberen inzichtelijk te maken hoe oud, of jong, de verkiesbare kandidaten zijn. Helaas staat dit niet op de lijsten van de kiesraad of op de stembiljetten. Veel partijen delen helaas ook niet (alle) leeftijden van hun kandidaten. Omdat we het makkelijker willen maken om te vinden op welke jonge kandidaten je kan stemmen, verzamelen wij elke verkiezingen de leeftijden van kandidaten voor jou. Met wat online speurwerk en contact met de politieke partijen, kunnen we het overzicht van verkiesbare kandidaten in de stemtool zo compleet mogelijk maken. Als partijen hier niet aan mee willen werken, vermelden we dat ook in de stemtool. Dan kun jij daarna slim stemmen op een jonge kandidaat!

Jazeker. Stem Jong is een politiek neutrale organisatie. Dat betekent dat wij als stichting geen voorkeur hebben voor een politieke partij. Wij maken voor elke partij inzichtelijk welke jongeren verkiesbaar zijn. Als Stem Jong maken wij ons hard voor betere participatie en representatie van jongeren in Nederland in alle lagen van de politiek en in alle partijen.

Zowel Stem op een Vrouw als Stem Jong werken aan betere representatie in de politiek. In principe doen we dat voor verschillende groepen, maar er is natuurlijk overlap in jonge vrouwen. We zoeken beide de kieslijsten van partijen uit om meer informatie over kandidaten beschikbaar te maken voor jullie als kiezers. Stem op een Vrouw geeft een overzicht van alle vrouwelijke kandidaten en heeft de voorkeurstemtool bedacht. In overleg met hen gebruiken wij de tool voor jonge kandidaten. Wil je stemmen op een (jonge) vrouw, ga dan naar de website van Stem op een Vrouw.