Europese Verkiezingen: Vragen en antwoorden

Voor al je vragen rondom de verkiezingen en Stem Jong kun je terecht op deze pagina. Heb je nog een andere vraag over de Europese Verkiezingen die hier niet tussen staat? Laat het ons dan weten, dan zoeken wij het antwoord voor je uit! Je kan ons een DM sturen via Instagram (@stemjong) of stuur een e-mail naar contact@stemopeenjongere.nl.

Wat zijn de Europese verkiezingen?

Alle inwoners van de Europese Unie met kiesrecht mogen kiezen wie hen vertegenwoordigt in het Europees Parlement. Deze verkiezingen zijn elke vijf jaar.

Wat doet het Europees Parlement?

Het Europees Parlement heeft op dit moment 705 zetels verdeeld over 27 lidstaten. Zij keurt wetten goed, houdt toezicht op andere EU-instellingen, beheert de EU-begroting en vertegenwoordigt EU-burgers. De werkzaamheden van het Parlement verlopen in twee stappen: eerst behandelen de 20 commissies en drie subcommissies wetsvoorstellen en kunnen parlementsleden en fracties wijzigingen voorstellen. Daarna stemmen alle parlementsleden tijdens de plenaire vergaderingen in Straatsburg of Brussel over de definitieve wetsvoorstellen en amendementen. Samen met ministers uit alle EU-landen kan het Europees Parlement bijvoorbeeld wetten aannemen over de product- en voedselveiligheid, klimaat, economie of veiligheid. Ze kunnen zelfs beslissen over het gebruik van een universele stekker.

Hoe zit het dan met de Europese Raad en de Europese Commissie?

De Europese Raad bepaalt de belangrijkste doelen en prioriteiten van de EU, maar maakt geen wetten. De Raad lost moeilijke en gevoelige kwesties op, bepaalt het buitenlandse en veiligheidsbeleid van de EU, en benoemt mensen voor belangrijke EU-functies, zoals in de Europese Commissie (EC) en de Europese Centrale Bank. De Europese Raad bestaat uit de leiders van alle EU-landen, de voorzitter van de Europese Raad, en de voorzitter van de Europese Commissie. Ze vergaderen meestal vier keer per jaar en nemen beslissingen door te stemmen.

De Europese Commissie is een andere belangrijke organisatie binnen de EU. De EC doet wetsvoorstellen, houdt toezicht op de naleving van EU-wetten, voert beleid uit en beheert de EU-begroting. Dit betekent dat de EC geld verdeelt voor bijvoorbeeld landbouw en onderzoek. De Commissie vertegenwoordigt de EU ook in het buitenland bij internationale vergaderingen en onderhandelingen. Deze organisatie bestaat uit 27 leden, één uit elk EU-land, en wordt geleid door een voorzitter, momenteel Ursula von der Leyen. Elke commissaris heeft zijn eigen taakgebied. Zo is Wopke Hoekstra op dit moment commissaris voor Klimaat. Commissarissen worden ondersteund door Ministeries van de EU, deze ministeries heten Directoraten-Generaal (DG's).

Hoeveel zetels heeft Nederland?

Het aantal parlementsleden per land is degressief evenredig met de bevolkingsomvang. Dat betekent dat kleinere landen per inwoner meer zetels krijgen in vergelijking met grotere landen. Zo zijn ook kleinere landen goed vertegenwoordigd in het Europees Parlement. Geen enkel land kan minder dan zes of meer dan 96 parlementsleden hebben. Op dit moment heeft Nederland 29 zetels, maar na de verkiezingen zullen dit er 31 zijn als het aantal zetels wordt verhoogd van 705 naar 720.

Wat is de kiesdeler en een voorkeurzetel?

De kiesdeler is het aantal stemmen dat een partij moet behalen voor een zetel. Dit getal wordt berekend door het aantal uitgebrachte stemmen te delen door het aantal zetels. De hoeveelheid zetels die een partij krijgt, bepaalt hoeveel kandidaten van hun kandidatenlijst een zetel krijgen in het Europees Parlement. In principe wordt de volgorde van de lijst aangehouden. Maar met genoeg voorkeurstemmen krijgt een kandidaat alsnog een zetel in het Europees Parlement, ook al stond deze kandidaat lager op de lijst dan het aantal behaalde zetels van de partij. Dit is een voorkeurszetel. Het aantal stemmen dat nodig is voor zo’n zetel is gelijk aan 10% van de kiesdeler. Omdat de kiesdeler afhankelijk is van het aantal uitgebrachte stemmen, weten we pas na de verkiezingen, wanneer het aantal daadwerkelijk uitgebrachte stemmen is geteld, hoeveel stemmen een kandidaat nodig heeft voor een voorkeurzetel.

Wie mogen stemmen?

Dit verschilt per verkiezing. Voor de Europese verkiezingen in Nederland krijgt iedereen met de Nederlandse nationaliteit en die 18 jaar of ouder is, een stempas thuisgestuurd. Deze mensen zijn kiesgerechtigd en mogen op 6 juni 2024 hun stem uitbrengen voor de Europese verkiezingen.

Hoe kies ik op welke partij ik stem?

Jij bepaalt op welke partij en op wie je stemt. Zoek een partij die bij jou past. Dit kun je doen door partijprogramma’s van verschillende partijen te lezen, debatten te kijken en partijen te volgen op de socials, maar ook door podcasts te luisteren zoals Kieswijzer de Podcast (link) en kieswijzers in te vullen. Nadat je een partij hebt gekozen kan je kiezen op welke kandidaat van die partij je wil stemmen. Je kunt stemmen op de lijsttrekker, dat is de eerste persoon op de lijst, maar dat hoeft niet. Je kunt ook stemmen op iemand die jou en jouw standpunten binnen het programma van de partij het beste vertegenwoordigt. Wie dat is kan je uitzoeken door op de website van de partij te kijken naar de kandidaten en hun standpunten.

Wat houden de Europese fracties precies in?

In het Europees Parlement zijn er veel partijen uit verschillende EU-landen. Om te voorkomen dat er te veel kleine partijen zijn, werken partijen met vergelijkbare standpunten samen in groepen. Dit zijn Europese fracties. Om erkend te worden als een fractie, moeten ze minstens 25 leden hebben uit minstens een kwart van de lidstaten. Fracties in het Europees Parlement hebben verschillende belangrijke taken, waaronder het coördineren van standpunten, het beïnvloeden van beslissingen en het organiseren van debatten om hun ideeën te promoten. Tijdens de Europese verkiezingen stem je voor een Nederlandse politieke partij. Op jouw stembiljet vind je dan ook de namen van de Nederlandse politieke partijen die meedoen aan de Europese verkiezingen met de namen van de Europese fracties er tussen haakjes achter geschreven. Het is wel belangrijk om de Europese fractie van jouw politieke partij in het achterhoofd te houden, omdat dit het stemgedrag van partijleden in het Europees Parlement kan beïnvloeden. Dat betekent dat sommige partijen wat linkser of rechtser uit kunnen vallen in vergelijking met hun partij in Nederland.

Hieronder vind je een overzicht van de verschillende Europese fracties en welke Nederlandse partijen zich daarbij hebben aangesloten.

De Europese Volkspartij (EVP) is een centrum-rechtse politieke fractie in het Europees Parlement die zich richt op christendemocratische en centrum-rechtse waarden. De Nederlandse partijen die zijn aangesloten bij de EVP zijn CDA, CU, BBB en NSC.
De Progressieve Alliantie van Socialisten en Democraten (S&D) is een centrum-linkse fractie die voornamelijk bestaat uit sociaaldemocratische partijen en streeft naar sociale rechtvaardigheid, gelijkheid en solidariteit in Europa. De PvdA is lid van deze fractie.
Renew Europe is een liberale en progressieve fractie die zich inzet voor economische groei, innovatie en burgerlijke vrijheden. De Nederlandse partijen die hierbij zijn aangesloten, zijn VVD en D66.
De Groenen/Europese Vrije Alliantie (Groenen/EVA) richt zich op milieubescherming, duurzaamheid, mensenrechten en sociale rechtvaardigheid. Nederlandse partijen die lid zijn van deze fractie zijn GroenLinks en Volt Nederland.
Identiteit en Democratie (ID) is een rechtse en eurosceptische fractie die pleit voor nationale soevereiniteit en strengere immigratieregels. De PVV is als Nederlandse partij hierbij aangesloten.
De Europese Conservatieven en Hervormers (ECR) is een conservatieve en eurosceptische fractie die zich richt op soevereiniteit, vrije markteconomie en een hervormde Europese Unie. De SGP is lid van deze fractie.
Europees Unitair Links/Noords Groen Links (GUE/NGL) vertegenwoordigt linkse, groene partijen die strijden voor sociale rechtvaardigheid, gelijkheid en ecologische duurzaamheid. De Nederlandse partijen die lid zijn van deze fractie, zijn de SP en PvdD.
De Niet Ingeschrevenen (NI) zijn Europarlementariërs die niet bij een specifieke fractie zijn aangesloten. FvD en Nederland met een PLAN vallen onder deze categorie.

Wat neem ik mee als ik ga stemmen?

Om te stemmen heb je een stempas en identiteitsbewijs nodig. Je stempas krijg je thuisgestuurd en daarmee kun je stemmen in je gemeente. Als je wilt stemmen in een andere gemeente, kan dat niet met je stempas. In dat geval kun je een kiezerspas aanvragen, waarmee je kunt stemmen in iedere gemeente in Nederland. Neem verder een paspoort, identiteitskaart of rijbewijs mee als identiteitsbewijs.

Wanneer ben je een jongere?

Wij zien jongeren als mensen niet ouder dan 30 jaar. Vanaf 18 jaar mag je je in Nederland verkiesbaar stellen. De verkiesbare jongeren tijdens aankomende verkiezingen zijn dus minimaal 18 jaar oud en maximaal 30 jaar oud.

Moet ik op een jongere stemmen?

Worden jongeren beter vertegenwoordigd door jonge mensen in de politiek dan door oude mensen in de politiek? Dat vraag je je misschien af. Het antwoord is niet per se. Toch spreekt het voor zich dat jonge politici de problemen van jongere generaties goed begrijpen en waarschijnlijk het meest gemotiveerd zijn om hiermee aan de slag te gaan. Natuurlijk is het heel belangrijk om naar de standpunten van de kandidaat en desbetreffende partij te kijken. Daar moet je uiteindelijk achter staan. Wij maken inzichtelijk welke jongeren verkiesbaar zijn, maar waar jouw stem uiteindelijk heen gaat? Dat laten we aan jou over.

Hoe verzamelen jullie data voor de stemtool?

Wij proberen inzichtelijk te maken hoe oud, of jong, de verkiesbare kandidaten zijn. Helaas staat dit niet op de lijsten van de kiesraad of op de stembiljetten. De partijen zelf geven ook vaak geen inzicht in de leeftijden van hun kandidaten. Omdat we het makkelijker willen maken voor jongeren om voor jongeren representatie te stemmen, gaan wij elke verkiezingen op zoek naar deze informatie. Met wat online speurwerk en contact met de politieke partijen, kunnen we het overzicht van verkiesbare kandidaten in de stemtool zo compleet mogelijk maken.

Is Stem Jong politiek neutraal?

Jazeker. Stem Jong is een neutraal platform. Dat betekent dat wij als stichting geen voorkeur hebben voor een politieke partij. Wij maken voor elke partij inzichtelijk welke jongeren verkiesbaar zijn. Als Stem Jong maken wij ons hard voor betere participatie en representatie van jongeren in Nederland in alle lagen van de politiek en in alle partijen.

Werken jullie samen met Stem op een Vrouw?

Zowel Stem op een Vrouw als Stem Jong werken aan betere representatie in de politiek. In principe doen we dat voor verschillende groepen, maar er is natuurlijk overlap in jonge vrouwen. We zoeken beide de kieslijsten van partijen uit om meer informatie over kandidaten beschikbaar te maken voor jullie als kiezers. Stem op een vrouw geeft een overzicht van alle vrouwelijke kandidaten en heeft de voorkeurstemtool bedacht. In overleg met hen mochten wij de tool toepassen op jongere kandidaten. Wil je stemmen op een (jonge) vrouw, ga naar de website van Stem op een Vrouw.